Kavel 4753

1/2 Penning of Obool z.j. geslagen te Nijmegen (VdCh. - / vgl. Roest (1891) pag. 376 pl. X, nr. 34 (= ex. Teylers Museum, inv. TMNK 06000) - 0.26 gram, 11 mm. - VZ Portret van Willem II van Holland als koning van het Duitse Rijk met ringenmuts en kroon, het omschrift is te completeren als x OTTO COMES (“Otto graaf”) als verwijzing naar de graaf Otto II van Gelre (1229-1271) / KZ Lang dubbel kruis de samenstellende armen eindigend in ringen, in de kwadranten van het kruis vier punten, binnencirkel en omschrift – in elk van de vier kwadranten een letter : N - V - M - E (tegen de klok in) als afkorting van Nijmegen - ZF / RRRR / van de allerhoogste zeldzaamheid. Van deze halve penning (of obool) bestaat slechts één variërende parallel bekend uit het Teylers Museum In Haarlem. Deze halve penning behoort bij de hele penning met eveneens op de vz. x OTTO COMES en op de kz. het uitgebreidere NI-ME-GI-VM of een variatie daarop. De verklaring van de beeldenaar met de koninklijke kroon in combinatie met de grafelijke ringenmuts is te vinden in de stedelijke geschiedenis van Nijmegen. Toen in 1247 Otto landsheer werd onder koning Willem II, was men in Nijmegen ongerust en teleurgesteld dat zijn niet meer onder gezag stonden van de Duits Keizer maar slechts een graaf als landsheer kregen. Bang voor hogere belastingen, inperking stedelijke rechten en vrijheden lijkt de munt symbolisch de bevolking gerust te willen stellen: de stad blijft van de door de paus gesteunde Rooms Koning maar onder bestuur van Graaf Otto. Vandaar de dualistische combinatie van beeldenaar en tekst. De conclusie moet zijn dat hier Rooms koning Willem II van Holland is afgebeeld, in combinatie met (het omschrift van) leenman, de Gelderse graaf Otto II. De grafelijke ringenmuts is identiek te vinden op de penningen van Floris IV & Willem II van Holland, de kroon daar bovenop zal eerder een symbolische zijn voor de status van de vorst: de Hollandse graaf was nu Rooms koning en de bovenliggende landsheer van Nijmegen. In samenwerking met Heritage Auctions Europe/MPO gepubliceerd door A. Cruysheer & B.J. van der Veen in het tijdschrift Nijmeegs Katern, feb. 2021 nr. 1, pag. 8-12.