# 4540

Fries gebied (NL en D), XIVe eeuw, muntfibula met de gegoten imitatie van een zware dinar van de Almohaden, aan de achterkant versierd met een drievoudig ankerkruis en een randcirkel uit getordeerd metaaldraad, en twee metaalstrips voor de bevestiging van een draagspeld; bovendien aan de voorzijde versierd met een dubbelkruis van getordeerd draad en bollen, met op de kruisingen twee vierkante zettingen voor sierstenen, en aan de bovenkant een half afgebroken busje voor ophanging aan een ketting. Een uiterst zeldzaam en belangrijk stuk, gevonden in Uithuizen (Groningen) in 2016, 40 mm en 24,57 gram, enkele deukjes aan de rand en versiering aan de voorzijde iets verbogen.
NB In het Friese gebied in Nederland en Duitsland zijn enkele tientallen fibula’s gevonden die zijn vervaardigd van 12e- en 13eeeuwse gouden munten van de Spaans-Afrikaanse Almohaden, en daarnaast een klein aantal waarbij geen echte, maar nagemaakte munten verwerkt zijn. In dit geval gaat het om de eenzijdige gegoten nabootsing van een ‘zware dinar’, door Christelijke tijdgenoten ‘dobla’ genoemd, waarvan de voorzijde verguld is. Duidelijk zijn de vier regels verbasterde arabische letters binnen een dubbel vierkant zichtbaar, met korte teksten in de randsegmenten.
De versiering van de keerzijde lijkt sterk op die van soortgelijke fibula’s met echte dobla’s. De versiering op de voorzijde is mogelijk later aangebracht; de sierstenen ontbreken maar er is wel een metalen ‘spiegeltje’ bewaard gebleven dat achter één van de stenen zat.
Het soortelijk gewicht van het hele voorwerp (met enige onnauwkeurigheid door de grillige vorm) is ca. 8,5, het bestaat dus voor een groot gedeelte uit onedel metaal.
Belangrijk voor de datering van zulke imitatie-muntfibula’s is het feit dat in Uithuizen op enkele honderden meters afstand en mogelijk uit dezelfde stortgrond (door dezelfde zoeker !) een muntfibula is gevonden met een soortgelijke versiering op de keerzijde, maar vervaardigd van een imitatie van een Frans goudstuk dat geslagen is tussen 1337 en 1350: zie het navolgende kavel van deze veiling.
Literatuur:
- J. Schokker ‘Een pronkfibula gevonden bij Uithuizen’ Historisch Jaarboek Groningen 2018 158-159
- J. Schokker ‘Insigne van een kruisvaarder ? Over een pronkfibula gevonden bij Uithuizen’ Fragmenten van de archeologie 2018 187-192
- J.N. Lanting & J. Molema ‘Nogmaals gouden muntfibula’s uit de 12e-13e eeuw’ Palaeohistoria 35/36 323-328
- J.N. Lanting & J. Molema ‘Een nieuwe vondst van een fibula gemaakt van een Almohadische dinar en twee vondsten van pseudo-muntfibula’s van Almohadisch type’ Palaeohistoria 39/40 529-534
Frisian area (NL and D), 14th century, coin fibula with a cast imitation of a heavy Almohad dinar, decorated on the back with a triple anchor cross and a rim circle of twisted metal wire, and two metal strips for attaching a brooch; furthermore decorated on the obverse with a double cross of twisted wire and balls, with two square settings for decorative stones at the intersections, and at the top a half-broken socket for suspension from a chain. An extremely rare and important piece, found in Uithuizen (Groningen) in 2016, 40 mm and 24.57 grams, some dents on the edge and the decoration on the obverse slightly bent.
NB: In the Frisian region of the Netherlands and Germany, several dozen fibulas have been found made from 12th- and 13th-century gold coins of the Spanish-African Almohads, as well as a small number that incorporate imitations rather than genuine coins. This case concerns a one-sided cast imitation of a "heavy dinar," called a "dobla" by Christian contemporaries, with a gilded obverse. The four lines of corrupted Arabic letters within a double square are clearly visible, with short texts in the edge segments.
The decoration of the reverse is very similar to that of similar fibulas made with genuine doblas. The decoration on the obverse may have been added later; the decorative stones are missing, but a small metal "mirror" has been preserved, which was located behind one of the stones.
The specific gravity of the entire object (with some inaccuracy due to its irregular shape) is approximately 8.5, so it consists largely of base metal. Important for the dating of such imitation coin fibulas is the fact that a coin fibula with a similar decoration on the reverse was found in Uithuizen, several hundred meters away and possibly from the same dump (by the same prospector!), but made from an imitation of a French gold coin minted between 1337 and 1350: see the following lot in this auction.
References: see the Dutch text.
Bieden
Inzet: € 5000,00